زندگی نامه دکتر معین:
دکتر معین در ۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ در محله‌ی زرجوب رشت، در خانه‌ی شیخ ابوالقاسم از روحانیان بنام رشت دیده به جهان گشود. او که اولین فرزند خانواده بود، در سن شش سالگی مادرش را از دست داد و پنج روز بعد از فوت مادر، پدرش نیز درگذشت. جد پدری او شیخ محمدتقی به تربیت وی همت گذاشت. محمد معین ترقیات علمی و معنوی خود را مدیون او می‌دانست.
او پس از پایان تحصیلات ابتدایی برای ادامه‌ی تحصیل به دارالفنون در تهران رفت. پس از آن معین به تحصیل در دانشکده‌ی ادبیات پرداخت و دانش‌نامه‌ی دکترای خود را در سال ۱۳۲۱ دریافت کرد ورساله‌ی خود را به زبان فرانسه نوشت. دکتر معین که از چندین دانشگاه نیز درجه‌ی دکترای افتخاری داشت به عضویت فرهنگستان ایران درآمد. محمد معین تنها شانزده ساله بود که توانست لیسانس ادبیات فارسی و فلسفه و علوم تربیتی را از دانشگاه تهران اخذکند.
دکتر محمد معین به زبانهای اوستایی، پارسی باستان، پهلوی، عربی، فرانسوی، انگلیسی، آلمانی، لاتینی و سانسکریت آشنایی داشت و در مسافرتهای متعدد از موسسات فرهنگ نویسی کشورهای دیگر دیدار کرد و از نزدیک به روش کار آنان آشنا شد.
امتیازات فرهنگی دکتر محمد معین:
1-دکتر معین در سالهای ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۳ عضو شورای عالی فرهنگ بود.
2-در سال ۱۳۳۳ برای کتاب جامع الحکمتین ناصر خسرو که نخستین بار توسط هانری کربن(خاورشناس فرانسوی) و دکتر معین تصحیح و چاپ شده بود، از طرف فرهنگستان فرانسه، به دریافت جایزه نایل آمد.
3-ایشان در تابستان ۱۳۳۷ بنا به تصویب هیئت وزیران ایران، به عضویت فرهنگستان ایران انتخاب شد همچنین این انتخاب در پاییز ۱۳۴۰ از طرف هیئت وزیران مجدداً تایید شد.
4-دکتر معین در مهرماه ۱۳۳۷ به عنوان «استاد ممتحن خارجی» دانشگاه پنجاب (پاکستان) برای مطالعه و اظهار نظر در رساله‌های دکترا آن دانشگاه برگزیده شد.
5-در آذرماه ۱۳۳۸ از نیما یوشیج، پیشوای شعر نو در ایران وصیت نامه‌ای بدست آمد که در آن دکتر معین را بدون اینکه دیده باشد، به عنوان وصی تعیین کرده بود تا اشعار وی را بررسی کند و قسمت لازم را انتشار دهد و انتخاب و طبع اشعار نیز تحت نظر وی باشد.
6-ایشان از تاریخ ۹ تا ۱۵ شهریور ۱۳۴۵ ریاست کمیسیون ادبیات را در کنگره جهانی ایران‌شناسان عهده دار بود.
افتخارات دکتر معین:
- نشان درجه سوم علمی در سال۱۳۱۶
- نشان درجه دوم علمی در سال۱۳۲۱
- نشان درجه دوم سپاس در سال۱۳۲۷
- جایزه Tamhour از طرف Icademie des Inscriptions در سال۱۳۲۱
- همچنین در سال۱۳۴۰ از طرف دولت فرانسه نشان عالی «هنر و ادب» به ایشان اهدا شد.
آثار تالیفی دکتر محمد معین:
- ستاره ناهید یا “داستان خرداد و امرداد”
- یوشت فریان مرزبان نامه( به فارسی و روسی)
- یادنامه پورداوود
- برگزیده شعر فارسی (دوره طاهریان، صفاریان، سامانیان، آل بویه)
- قاعده های جمع در زبان فارسی
- مزدیسنا و ادب پارسی ( در دو جلد)
- برگزیده نثر فارسی(دوره های سامانیان و آل بویه)
- مفرد و جمع
- تحلیل هفت پیکر نظامی
- اسم جنس
- حافظ شیرین سخن (در دو جلد)
- مجموعه مقالات (در دو جلد)
تصحیحات ایشان در این زمینه عبارتند از:
- برهان قاطع ( در 5 جلد)
- دانشنامه علایی ابن سینا
- چهار مقاله نظامی عروضی
- جامع الحکمتین ناصر خسرو
- شرح قصیده فارسی خواجه ابوالهیثم
- مجموعه اشعار دهخدا
- جوامع اشعار دهخدا
- جوامع الحکایات و لوامع الروایات محمد عوفی
- عبهرالعاشقین روزبهان بقلی شیرازی
- حواشی بر اشعار خاقانی
ترجمه های دکتر معین عبارتند از:
- روانشناسی تربیتی
- کتبیبه های پهلوی
- خسرو کواتان و ریدک وی
- ایران از آغاز تا اسلام
تاریخ وفات دکتر معین:
دکتر محمد معین در ۹ آذرماه ۱۳۴۵ پس از بازگشت از ترکیه، در دفتر گروه زبان و ادبیات فارسی دچار بی‌هوشی موقت شد که بلافاصله به بیمارستان منتقل و بستری شد. او به حالت اغما رفت و در ۱۵ آبان‌ماه ۱۳۴۶ به کشور کانادا منتقل شد اما در وضعیت او بهبودی‌ای ایجاد نشد و بار دیگر به ایران انتقال یافت که در ۱۳ تیرماه ۱۳۵۰ در بیمارستان فیروزگر درگذشت. او را در زادگاهش، آستانه‌ی اشرفیه به خاک سپردند.
